20.09.2007

Sayın .... ,

Türk Hematoloji Derneği 1967 yılında kurulmuş ve ülkemiz hematoloji uzmanlarını temsil eden tek uzmanlık derneğidir. Kurulduğu yıldan beri Türk Hematolojisi’ni ulusal ve uluslararası düzeyde en iyi şekilde temsil etmeye ve geliştirmeye çalışan derneğimizin son yıllarda düzenlediği toplantılarda en çok tartışılan konu hematoloji uzmanı sayımızın olması gerekenin çok altında kalmış olması ve bu durumun nasıl düzeltilebileceği tartışılmaktadır.

 

Yaklaşık 75 milyon olan ülke nüfusumuza karşın hematolog sayısı 200’ün altındadır. İngiltere’de bu sayı 800’ün üstünde, Almanya’da 1000 civarında, A.B.D.’de ise yaklaşık 6300’dür. İtalya’da her yıl yaklaşık 50-60 hematoloji uzman adayının eğitime başladığı bilinmektedir. Kolaylıkla çoğaltılabilecek bunun gibi örneklerden de anlaşılabildiği gibi ülkemizde hematoloji uzmanı sayısı kesinlikle yetersizdir ve bu sayının hızla arttırılması gereklidir.

 

Ülkemizde hematoloji eğitimi 6 yıllık tıp fakültesi dönemi ve 5 yıllık iç hastalıkları ihtisasının ardından 3 yıl süren bir yan dal (üst ihtisas) eğitimi ile tamamlanmaktadır. Hematoloji son yıllarda en çok ilerleme sağlanan tıp alanları arasında ilk sıralarda yer almaktadır. Ülkemizde geleneksel adıyla kemik iliği nakli olarak bilinen kök hücre transplantasyonları 20 yılı aşkın süredir hematologlar tarafından başarıyla yapılmaktadır. Çok sayıda ölümcül hastalıkla mücadelede de önemli adımlar atılmıştır. Lösemiler, lenfomalar, kalıtsal bazı kan ve metabolizma hastalıkları bunlar arasında en önemlileridir. Son yıllarda adeta patlarcasına büyüyen kök hücre (stem cell) araştırmaları da hematolojinin ana konuları arasında yer almaktadır.

 

Hematoloji tıbbi bilimler arasında temel öneme sahip bilim dallarından biridir ve bunun dayanakları beş ana başlıkta özetlenebilir.

1. Hematoloji, pek çok bilim dalı için ya eğitim verici olmakta ya da işbirliği halinde çalışmaktadır. Hematolojinin tıp eğitimindeki alanı kansızlıktan aspirin gibi trombosit fonksiyonlarını bozan ilaçlara, kan kanserlerinden (lösemi) lenf bezi kanserlerine (lenfoma), kemik iliği naklinden kök hücre temelli tedavilere kadar son derece geniş bir yelpazeyi kapsamaktadır. Göğüs hastalıkları, kalp cerrahisi, genel cerrahi, kardiyoloji, damar cerrahisi, nöroloji, yoğun bakım üniteleri, enfeksiyon hastalıkları, gastroenteroloji ve dermatoloji başta olmak üzere tüm dallarla işbirliği halindedir ve eğitimlerinde yer alabilmektedir.
2. İnsan ömrünün giderek uzadığı gerçeği, belli bazı hastalıklarda artış olasılığını beraberinde getirmiştir. Kan kanserleri, lenf bezi kanserleri bunlar arasındadır. Sıklıklarında yavaş bir artış söz konusudur. Bu nedenle hematolojinin görev alanına giren yük giderek artmaktadır.
3. Ülkemizde bir yılda yaklaşık 700-800 arası kök hücre (kemik iliği) nakli gerçekleştirilmektedir. Bu sayı olması gerekenin yaklaşık %15-20’si olup, evrensel boyutlarda gelişmiş ülke rakamlarının çok altında kalmaktadır. Kısaca ülkemizde yeterince hasta şifa sağlayıcı bir tedavi seçeneği olan kök hücre naklinden yararlanamamaktadır. Bunun sebebi kemik iliği nakli yapan merkezlerimizin sayı ve kapasitesindeki yetersizliktir. ABD’de yaklaşık 217 merkez, ülkemizde ise 23 merkez (Sağlık Bakanlığı onaylı) bulunmaktadır. Merkezlerin yetersizliğine sebep olan faktörlerden biri hematoloji uzmanı sayısının azlığıdır. Bugün için var olan sayının yetersizliğinin yanı sıra, mevzuattaki sorunlar nedeniyle son 1-2 yıldır hematoloji eğitimine yeni eleman başlatmak mümkün olmamıştır. Bugünü kurtarmış olsak bile, önümüzdeki kısa dönemde yeni hematoloji uzmanı mezun olamayacağı için “açık” katlanacaktır.
4. Sayıca 200’den az olan hematoloji uzmanlarımız rutin işlere boğulmuş, araştırma yapamaz hale gelmişlerdir. Oysa TÜBİTAK Vizyon 2023 Teknolojik Öngörü programında da yer aldığı gibi, kök hücre araştırmaları ülkemiz için önemli bir fırsattır. Bu alanda yapılacak çalışmaların evrensel bilime katkısının yanı sıra ülke çıkarlarımız için de son derece önemli olduğunu bilmek durumundayız. Dünyanın her yerinde kök hücre araştırmalarını hematologlar ya planlamakta ve yönetmekte, veya ekip bünyesinde yer almaktadırlar. Bir kez daha vurgulamak gerekir ki ülkemizde de kök hücre tedavileri hematologlar tarafından yaklaşık 20 yılı aşkın süredir başarıyla uygulanmaktadır.
5. Nükleer saldırı ve kazalarda insanlarda ortaya çıkan ölümcül tablo kemik iliği yetmezliğine bağlı olarak gelişmektedir. Bu tablonun düzeltilmesinde hematolojik destek tedavilerinin yanı sıra kök hücre nakli önemli yer tutmakta; dolayısıyla nükleer tehditler karşısında hematoloji uzmanlarına büyük sorumluluklar düşmektedir. Bu saptama, ulusal stratejik bir değerlendirme olarak algılanmalıdır.

 

Yukarıda açıklanan nedenlerle, Türk Hematoloji Derneği, acilen üniversitelerimizde Hematoloji uzmanı yetiştirmeye yönelik kadroların artırılmasını önermektedir (Hematoloji eğitimi ülkemizde, bir devlet hastanesi dışında, yalnız üniversitelerimizde verilmektedir.) Bu öneri, çeşitli nedenlerle gerçekleştirilemeyecek ise, Sağlık Bakanlığı ile Üniversitelerimizin ortak çalışması sonucu; Bakanlık kanalıyla yaratılacak kadrolarla, Üniversitelerdeki Hematoloji araştırma görevlilerinin sayıları artırılmalıdır. Tıp Fakültelerinin kapasiteleri çok sayıda araştırma görevlisine aynı dönemde yan dal ihtisası vermeye yeterlidir. Hal böyle iken, tek şefi olan bir devlet hastanesinde 5-6 araştırma görevlisinin eğitim alıyor olması, buna karşın daha fazla öğretim üyesi ve daha geniş olanakları olan Tıp Fakültelerinde 1-2 araştırma görevlisinin eğitim alıyor olması evrensel eğitim ölçütleri temelinde ülkemiz adına yanlış bir yaklaşım olacaktır..

 

Konu gerçekten ülkemizin yakın ve uzak geleceği için bir tehdit unsuru oluşturmaktadır. Yüksek sorumluluk anlayışımız gereği durumu bu alandaki tüm paydaşlara bir kez daha duyurmak ve her türlü işbirliği veya katkıyı yapmaya hazır olduğumuzu ifade etmek istiyoruz.

 

Saygılarımızla,

 

 

 

Prof. Dr. Muhit Özcan

THD Başkanı